Gezondheid & coatings

Als je nieuwe pannen koopt, zie je vaak termen als PFOA-vrij, keramisch, anti-aanbak of coating zonder gifstoffen. Maar wat betekenen die dingen eigenlijk? En welke pannen zijn veilig om mee te koken?

In deze gids leggen we je precies uit hoe het zit met coatings en gezondheid. Zo weet je wat er in je pan zit – én of dat veilig is voor jou en je gezin.

Wat is een coating?

Veel pannen hebben een coating ofwel een laagje aan de binnenkant. Dat zorgt ervoor dat eten minder snel aanbakt en je de pan makkelijker schoonmaakt. Er zijn verschillende soorten coatings, met elk hun eigen voor- en nadelen.

De bekendste zijn:

  • Teflon (met of zonder PFOA)
  • Keramisch
  • Emaille
  • Titanium
  • Gietijzer met natuurlijke patina

Sommige coatings zijn kunstmatig, andere natuurlijk. Niet elke laag is even gezond of duurzaam.

Waarom is er soms twijfel over coatings?

In het verleden bevatten sommige antiaanbaklagen stoffen die bij hoge temperaturen schadelijk konden zijn. Bijvoorbeeld PFOA, een chemische stof die vroeger werd gebruikt bij het maken van teflon. Inmiddels is PFOA verboden in Europa en worden pannen daar dus niet meer mee gemaakt.

Toch zijn mensen voorzichtig geworden. Logisch ook, want je wilt natuurlijk geen schadelijke stoffen in je eten krijgen.

Welke coatings zijn veilig?

Hieronder zie je de meest voorkomende soorten coatings met uitleg over de gezondheid:

🔍 Overzicht: soorten coatings en gezondheid

  • Teflon zonder PFOA: veilig bij normaal gebruik, maar vermijd hoge temperaturen boven 260°C
  • Keramisch: vrij van PFOA en PTFE, goed bestand tegen hitte, milieuvriendelijk
  • Emaille: natuurlijke laag, vooral op gietijzer of staal, veilig en duurzaam
  • Titanium: vaak in combinatie met andere lagen, sterk en veilig
  • Geen coating: zoals RVS of gietijzer zonder laag – puur materiaal, dus niets om los te laten

Wat zijn PFOA en PTFE?

PFOA is een chemische stof die vroeger werd gebruikt bij het maken van antiaanbaklagen. Deze stof is niet goed voor mens en milieu. Gelukkig zijn moderne pannen vrijwel altijd PFOA-vrij.

PTFE is een plasticachtige stof die zorgt voor het antiaanbak-effect in Teflon. PTFE is op zich veilig, zolang je de pan niet oververhit. Boven de 260 °C kan PTFE afbreken en schadelijke dampen geven.

Belangrijk: Laat pannen met PTFE niet leeg op het vuur staan en gebruik ze niet op te hoge temperaturen.

Hoe gebruik je een pan veilig?

Veilig koken begint bij goed gebruik van je pan. Hier een paar simpele tips:

  • Verhit je pan niet langer dan nodig zonder eten erin
  • Gebruik houten of siliconen spatels (vooral bij antiaanbaklagen)
  • Vervang je pan als de coating beschadigd is of loslaat
  • Was pannen met een coating met de hand en zonder schuurspons
  • Laat een pan altijd goed afkoelen voordat je hem schoonmaakt

Wat als je helemaal geen coating wilt?

Sommige mensen kiezen bewust voor pannen zonder coating, zoals:

  • Gietijzer (met natuurlijke patinalaag)
  • RVS (roestvrij staal)
  • Carbonstaal

Deze materialen hebben geen chemische lagen. Wel vraagt het soms wat meer techniek om te koken zonder dat eten blijft plakken. Maar als je het onder de knie hebt, zijn het duurzame en veilige keuzes.

Hoe lang gaat een coating mee?

  • Teflon: gemiddeld 2 tot 5 jaar, afhankelijk van gebruik
  • Keramisch: iets korter, vaak 1 tot 3 jaar
  • Emaille: zeer duurzaam, kan tientallen jaren meegaan
  • Geen coating: zoals RVS of gietijzer, gaat levenslang mee met goed onderhoud

Let op: zelfs de beste antiaanbaklaag slijt uiteindelijk. Bladdert de laag of zie je krassen? Dan is het tijd om de pan te vervangen.